حلال
حلال (Solvent) مادهای است که یک حل شونده را در خود حل میکند و باعث ایجاد یک محلول میشود. حلال معمولاً یک ماده مایع است اما میتواند جامد، گاز یا یک سیال فوق بحرانی باشد. مقدار حل شونده ای که میتواند در حجم خاصی از حلال حل شود، با تغییر دما تغییر میکند. کاربرد اصلی حلالها در ساخت رنگ، پاک کنندههای رنگها و جوهرها، و خشکشویی است.
تیم فنی مهندسی شیمی ایرانیان مفتخر است محصولات جدید خود حلال سنگ .حلال بتن و حلال ساروج را اعلام حضور نماید.
یک بطری استیک اسید که یک حلال مایع است.
کاربردهای خاص حلالهای آلی عبارتند از: استفاده در خشکشویی (به عنوان مثال تتراکلر اتیلن)، به عنوان مواد رقیق کننده رنگ (به عنوان مثال تولوئن و تربانتین)، به عنوان پاک کنندههای لاک ناخن و حلالهای چسب (استون، متیل استات، و اتیل استات)، در مواد پاک کننده لکهها (مانند هگزان، و اتر بنزن)، در مواد شوینده (ترپین مرکبات) و در عطرها (اتانول).
آب یک حلال برای مولکولهای قطبی و متداولترین حلالی است که توسط موجودات زنده استفاده میشود. تمام یونها و پروتئینهای موجود در داخل سلول، در آب درون سلول حل میشوند. حلالها در صنایع شیمیایی، دارویی، نفت و گاز از جمله در سنتزهای شیمیایی و فرایندهای تصفیه، کاربردهای مختلفی پیدا میکنند.
مولکول آب (HOH) هم اتم هیدروژن و هم عامل OH- دارد؛ بنابراین هم باز و هم اسید و از این رو از لحاظ شیمیایی خنثی است. آب خالص یا آب مقطر اسیدها، قلیاها، نمکهای فلزی، صمغهای گیاهی، چسبهای قوی (مانند: سریشم، چسب کازیین، چسب نشاسته، چسب اوره فرمالیدیید و ملامین فرمالیدیید)، سریش، رنگ پلاستیک و الکلها را در خود حل میکند.
اسید
اسید به مادهای شیمیایی میگویند که یون هیدروژن یا پروتون بدهد یا الکترون جذب کند. بسیاری از اسیدها در ساختار شیمیایی خود با اتم هیدروژنی پیوند دارند که در اثر تفکیک در آب، کاتیون و آنیون آزاد میکند. هر قدر غلظت یون هیدروژن تولیدی بیشتر باشد، محلول، دارای خاصیت اسیدی بیشتر و pH پایینتری خواهد بود.
اسیدهای قوی و ضعیف
قدرت اسیدها متناسب با میزان تفکیک شدن آن در آب و تولید یون است. توجه داشته باشید که این مفهوم را با غلظت اسیدها اشتباه نگیرید چراکه غلظت اسیدها بیانگر مقدار ماده حلشده از آنها در آب ذکر میشود. میتوان محلولی غلیظ از اسیدی ضعیف داشت یا اینکه محلولی رقیق از اسیدی قوی داشته باشیم. در ادامه به بررسی مفهوم اسیدهای قوی و ضعیف خواهیم پرداخت.
اسیدهای قوی
طبق تعریف برونستد-لوری، زمانی که یک اسید در آب حل میشود، یون هیدروژن به مولکول آب منتقل میشود و یونهای مثبت و منفی، بسته به نوع اسید مورد استفاده، تشکیل میشوند. معادله واکنش کلی به صورت زیر خواهد بود.
HA+H2O⟹H3O++A−HA+H2O⟹H3O++A−
همانطور که در رابطه بالا نشان داده شده است، واکنش بالا، واکنشی برگشتپذیر است اما در برخی موارد، اسید به خوبی در آب تفکیک میشود که میتوان این واکنش را یکطرفه در نظر گرفت. به طور مثال، به هنگام انحلال هیدروژن کلرید در آب و تولید هیدروکلریک اسید، واکنش را میتوان به صورت یکطرفه و به شکل زیر نوشت:
H2O[0]+HCl(9)⟶H3O+(aq)+Cl(aq) H2O[0]+HCl(9)⟶H3O+(aq)+Cl(aq)
در هر لحظه، حدود ۱۰۰ درصد هیدروژن کلرید به یون هیدرونیوم و کلر تبدیل میشود. هیدروژن کلرید را به عنوان نوعی اسید قوی میشناسند. به بیان دیگر، اسید قوی به اسیدی میگویند که در حدود ۱۰۰ درصد آن در محلول، تفکیک شود. اسیدهایی همچون سولفوریک اسید و نیتریک اسید را نیز به عنوان اسیدهای قوی طبقهبندی میکنند. واکنش تفکیک اسیدها در بالا را میتوان به صورت خلاصهشده و به صورت زیر نوشت:
HCl(aq)⟶H+(aq)+Cl(aq)HCl(aq)⟶H+(aq)+Cl(aq)
معادله بالا نشان میدهد که هیدروژن کلرید با تفکیک در آب به یونهای هیدروژن و کلر تبدیل میشود. در حقیقت، زمانی که در این معادله H+(aq)H(aq)+ را بکار میبریم، منظورمان همان H3O+H3O+ است.
راه دیگر برای شناسایی اسید و باز، بهرهگیری از شناساگرهای اسید و باز از جمله کاغذ لیتموس است. رنگ کاغذ لیتموس در محلولهای اسیدی به رنگ قرمز و در محلولهای بازی به رنگ آبی تبدیل میشود.
تعریف pH
pH معیاری برای اندازهگیری غلظت یون هیدروژن در یک محلول است. اسیدهای قوی همچون هیدروکلریک اسید که در آزمایشگاههای شیمی مورد استفاده قرار میگیرند، pH بین ۰ تا ۱ دارند. به شکل ریاضی، pH را به صورت منفی لگاریتم پایه ۱۰ غلظت مولار یون هیدروژن و به شکل زیر تعریف میکنند:
pH=−log10[H+]
اسیدهای قوی و ضعیف
قدرت اسیدها متناسب با میزان تفکیک شدن آن در آب و تولید یون است. توجه داشته باشید که این مفهوم را با غلظت اسیدها اشتباه نگیرید چراکه غلظت اسیدها بیانگر مقدار ماده حلشده از آنها در آب ذکر میشود. میتوان محلولی غلیظ از اسیدی ضعیف داشت یا اینکه محلولی رقیق از اسیدی قوی داشته باشیم. در ادامه به بررسی مفهوم اسیدهای قوی و ضعیف خواهیم پرداخت.
اسیدهای قوی
طبق تعریف برونستد-لوری، زمانی که یک اسید در آب حل میشود، یون هیدروژن به مولکول آب منتقل میشود و یونهای مثبت و منفی، بسته به نوع اسید مورد استفاده، تشکیل میشوند. معادله واکنش کلی به صورت زیر خواهد بود.
HA+H2O⟹H3O++A−HA+H2O⟹H3O++A−
همانطور که در رابطه بالا نشان داده شده است، واکنش بالا، واکنشی برگشتپذیر است اما در برخی موارد، اسید به خوبی در آب تفکیک میشود که میتوان این واکنش را یکطرفه در نظر گرفت. به طور مثال، به هنگام انحلال هیدروژن کلرید در آب و تولید هیدروکلریک اسید، واکنش را میتوان به صورت یکطرفه و به شکل زیر نوشت:
H2O[0]+HCl(9)⟶H3O+(aq)+Cl(aq) H2O[0]+HCl(9)⟶H3O+(aq)+Cl(aq)
در هر لحظه، حدود ۱۰۰ درصد هیدروژن کلرید به یون هیدرونیوم و کلر تبدیل میشود. هیدروژن کلرید را به عنوان نوعی اسید قوی میشناسند. به بیان دیگر، اسید قوی به اسیدی میگویند که در حدود ۱۰۰ درصد آن در محلول، تفکیک شود. اسیدهایی همچون سولفوریک اسید و نیتریک اسید را نیز به عنوان اسیدهای قوی طبقهبندی میکنند. واکنش تفکیک اسیدها در بالا را میتوان به صورت خلاصهشده و به صورت زیر نوشت:
HCl(aq)⟶H+(aq)+Cl(aq)HCl(aq)⟶H+(aq)+Cl(aq)
معادله بالا نشان میدهد که هیدروژن کلرید با تفکیک در آب به یونهای هیدروژن و کلر تبدیل میشود. در حقیقت، زمانی که در این معادله H+(aq)H(aq)+ را بکار میبریم، منظورمان همان H3O+H3O+ است.
امروزه مفتخریم اعلام کنیم تیم فنی مهندسی شیمی ایرانیان حلال سنگ را که ترکیب پنج نوع اسید میباشد را داخل یک پک سه ظرفی بنامهای
H(f1)
H(f2)
H(f3)
معرف حضورتان میگرداند.
حلال سنگ
نحوه استفاده از حلال سنگ
روش استفاده از حلال سنگ با استفاده از ظروف سرم پزشکی انجام پذیر است.
در ابتدا محلول های حلال سنگ شیمی ایرانیان را داخل ظروف سرم ریخته و سپس ظرف حاوی محلول اف ۱ را بر روی قطعه کار یا همان سنگ توسط شیلنگ سرم هدایت کرده و ولوم شیلنگ سرم را در حالت تند قرار می دهیم. پس از صرف ده دقیقه شیلنگ سرم ظرف اف دو را با نصف شدت اف یک باز کرده ودر کنار سوزن سرم اف یک قرار میدهیم.
بلافاصله ولوم شیلنگ ظرف سرم سوم که حاوی محلول اسید بسیار خطر ناک برای انسان اف سه است را نیز در کنار سوزن دو محلول قبلی قرار داده و به شکل قطره قطره ولوم را تنظیم میکنیم.
این عملیات را پس از یک ساعت قطع کرده و محیط مدد نظر را از خمیر سنگ که داخل محصولات حل شده را پاک کرده و این روند را تا اتمام کار ادامه داده تا محل مشخص شده بر روی سنگ کاملا داخل سه محلول اسید حل گردد
وسایل ایمنی مورد نیاز و ضروری برای کار با حلال سنگ
لطفا در زمان کار با حلال سنگ حتما از عینک و ماسک تنفسی مخصوص کار با اسید و پیشبند و پوتین و دستکش استفاده گردد
تحت هیچ شرایطی بدون استفاده از وسایل ایمنی کار با اسید کار انجام نشود.
با کوچکترین برخورد محلول های حلال سنگ با بدن سریعا با آب ولرم خالی بدون هیچ ترکیب شسته شود.
برخورد محلول اف سه با بدن بسیار خطر ناک و دچار سوختگی شدید اسیدی میکند که بهبود آن بسیار سخت و جای سوختگی تا آخر عمر با نفر خواهد ماند.
مسائل ایمنی حلال سنگ
رعایت اصول ایمنی
- محلولها هرگز با هم ترکیب نشود.
- دور از تابش مستقیم نور خورشید و در دمای مثبت ده الی مثبت بیست و هفت درجه سانتیگراد نگهداری شوند.
- دور از دسترس غیر استفاده کنان قرار گیرد.
- زیر دمای صفر درجه فاسد شده بالای دمای سی و هفت درجه احتمال حادثه بر اثر تولید گاز وجود دارد.
- هرگز داخل ظروف پلاستیکی نگهداری نشوند.
- پس از اتمام کار با حلال سنگ حتما یک لیتر شیر میل شود.